เท้ายายม่อม พืชสมุนไพรหายาก
เท้ายายม่อม หรือ Polynesian arrowroot เป็นพืชล้มลุก มีลักษณะ 2 ส่วน ส่วนที่อยู่อยู่บนดิน คือ กาบใบ มีความสูงได้ถึง 1 -2 เมตร มีดอกเป็นช่อสีเขียวหรือสีม่วง มีหัวใต้ดินสะสมอาหารและโปรตีนไว้จำนวนมาก หัวมีความแข็ง เปลือกบางเป็นสีน้ำตาล เนื้อหัวด้านในมีสีขาวใส นิยมนำมาทำเป็นแป้ง เท้ายายม่อมเจริญเติบโตได้ดีในพื้นที่เขตร้อน บริเวณที่เป็นดินทราย ดังจะพบได้มากในบริเวณป่าชายฝั่งติดทะเล มักจะขึ้นใต้ร่มเงาของต้นไม้ใหญ่
ในอดีตเท้ายายม่อมนั้นเป็นพืชที่นิยมปลูกมาก โดยเฉพาะอย่างยิ่งบริเวณภาคตะวันออก เพราะสามารถนำมาแปรรูปเป็นส่วนผสมหลักของขนมไทย หรืออาหารประเภทต่าง ๆ แต่ด้วยกรรมวิธีผลิตที่ยุ่งยาก และราคาที่ค่อนข้างสูง ทำให้ปัจจุบันแป้งเท้ายายม่อมไม่เป็นที่นิยมและถูกแทนที่ด้วยแป้งชนิดอื่น หากแต่คุณประโยชน์ของเท้ายายม่อมนั้น เป็นที่ทราบกันดีว่าเป็นสมุนไพรที่มีสรรพคุณทางยามากมาย ดังที่จะกล่าวต่อไปนี้
- เป็นยาบำรุงร่างกาย บำรุงกำลัง เหมาะสำหรับผู้ที่มีร่างกายอ่อนเพลีย
- ช่วยรักษาอาการไข้หวัด แก้ตัวร้อน
- ช่วยขับ ละลายเสมหะ
- ช่วยรักษาอาการท้องเสีย ท้องอืด
- เหมาะกับการทำงานของระบบลำไส้
- ช่วยให้รู้สึกสดชื่น กระปรี้กระเปร่า
- ช่วยแก้พิษจากสัตว์หรือแมลงต่าง ๆ ได้
- ใช้ผงแป้งห้ามเลือดบริเวณที่เป็นแผล
- ใช้ผงแป้งทาเพื่อลดอาการผื่นคัน
- ใช้ผงแป้งทาช่วยป้องกันเชื้อรา
อย่างไรก็ตามถึงแม้เท้ายายม่อมจะมีคุณสมบัติทางยาและสามารถนำมาแปรรูปเป็นแป้งเนื้อละเอียด แต่หัวเท้ายายม่อมไม่ควรนำมาทานดิบ เนื่องจากมีรสขม ควรผ่านความร้อนก่อนรับประทาน เมื่อใช้เท้ายายม่อมเพื่อบรรเทาอาการท้องร่วง ไม่ควรรับประทานร่วมกับยาหรืออาหารเสริมอื่น ๆ เนื่องจากอาจทำให้ท้องผูกได้ ผู้มีอาการแพ้ห้ามรับประทาน อาจทำให้มีอาการไอ อาเจียน หรือถ่ายอุจจาระไม่ปกติ ควรบริโภคด้วยความระมัดระวัง โดยเฉพาะอย่างยิ่งเด็ก สตรีมีครรภ์หรือมารดาที่ให้นมบุตร ผู้ที่มีความเสี่ยงต่อโรคไตหรือโรคตับ ควรปรึกษาแพทย์ก่อนรับประทาน
